Tổng quan

Bitcoin và Ethereum chiếm gần 60% tổng vốn hóa thị trường tiền mã hóa, nhưng USDT—đồng stablecoin hàng đầu—là token có vốn hóa lớn thứ ba.

Stablecoin được định nghĩa là tiền mã hóa có giá trị neo theo tiền pháp định, phát hành tập trung hoặc vận hành bởi hợp đồng thông minh. Stablecoin ra đời nhằm hạn chế rủi ro biến động giá mạnh và đóng vai trò cầu nối giữa tài chính truyền thống với tiền mã hóa.

USDT là gì?

USDT được phát hành bởi Tether vào năm 2014. Công ty sở hữu Tether là iFinex Inc (Hong Kong), cũng là chủ sở hữu sàn BitFinex.

Hiện USDT đứng thứ ba về vốn hóa thị trường và là stablecoin đầu tiên được neo giá USD. Qua nhiều năm, Tether đã xây dựng được cộng đồng người dùng cực lớn. USDT hiện là stablecoin phổ biến nhất với số lượng lưu hành và số cặp giao dịch lớn nhất.

Thị trường tiền mã hóa rất biến động, nhà đầu tư luôn cần một đơn vị ổn định để giao dịch tức thì. USDT ban đầu phát hành trên Bitcoin Omni Layer, sau đó mở rộng sang Ethereum ERC-20 và nhiều blockchain khác như Tron, Solana, Avalanche… để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao.

USDT hiện diện rộng khắp, gần như trở thành hạ tầng của ngành tiền mã hóa. Gần như mọi đồng tiền mã hóa đều có cặp giao dịch với USDT, chứng tỏ mức độ sử dụng rộng lớn trên thị trường.

Giá & vốn hóa thị trường

USDT là stablecoin tiên phong, phổ biến nhất và sở hữu vốn hóa thị trường khoảng 67.5 tỷ USD.

Nguồn: CoinGecko

Biểu đồ trên thể hiện biến động giá USDT từ 20/09/2021 đến 19/09/2022. USDT neo giá 1:1 với đô la Mỹ, nhưng thời gian đầu giá khá bất ổn, từng đạt tối đa 1,32 và tối thiểu gần 0,57. Sau biến động, tỷ giá này đã ổn định quanh 1 trong năm vừa qua.

Nguồn: CoinGecko

Theo CoinGecko, USDT là một trong số ít tiền mã hóa dẫn đầu về vốn hóa thị trường, nhưng vốn hóa vẫn chưa phục hồi về mức cũ sau đợt giảm mạnh tháng 5—hệ quả từ cú sập Terra Luna, khiến vốn hóa USDT rơi từ gần 84 tỷ USD xuống khoảng 40% thị phần stablecoin.

Vụ sập Luna khiến nhiều người mất niềm tin vào các đồng “ổn định”. Để lấy lại lòng tin, Tether công bố kế hoạch hủy 10 tỷ USDT hồi tháng 6 nhằm ổn định giá.

Động thái này cho thấy Tether nắm lượng dự trữ lớn, đủ sức đáp ứng mọi yêu cầu rút tiền quy mô lớn.

Nguồn: Twitter Paolo Ardoino

USDT hoạt động ra sao?

Theo sách trắng Tether, USDT ban đầu được bảo đảm tỷ lệ 1:1 với đô la Mỹ. Mỗi USDT phát hành được bảo đảm bằng một đô la thật trong quỹ dự trữ, bảo đảm tính minh bạch cho từng giao dịch mua.

Bản chất của USDT khác với đa số tiền mã hóa—chủ yếu là đơn vị đo lường giúp giao dịch giữa crypto và tiền pháp định diễn ra thuận tiện hơn.

Dự trữ của USDT

Báo cáo quý I của Tether ghi nhận tổng dự trữ đạt 82.4 tỷ USD, cao hơn tổng nghĩa vụ nợ là 82.2 tỷ USD. Đỉnh vốn hóa của Tether rơi vào giữa tháng 5 năm nay.

Phân bổ dự trữ

Quý II/2022, Tether gia tăng tỷ trọng trái phiếu Kho bạc Mỹ giúp kiểm soát rủi ro đầu tư.

Trước đó, Tether bị chỉ trích nắm quá nhiều thương phiếu và trái phiếu doanh nghiệp với mức rủi ro cao hơn lợi suất. Hiện nay, Tether đã giảm 17% lượng thương phiếu, tăng trái phiếu Kho bạc Mỹ, giúp ổn định nguồn vốn.

Báo cáo dự trữ

Mặc dù là stablecoin, để giảm rủi ro, nhà đầu tư cần xác thực USDT được bảo đảm đầy đủ bởi USD thông qua các báo cáo dự trữ công khai.

Tuy nhiên, luật sư của Tether năm 2019 khẳng định mỗi USDT chỉ được bảo đảm bằng 0,72 USD, sau đó lại điều chỉnh thành bảo đảm đầy đủ USD. Tether cũng chưa từng được kiểm toán bởi hãng kế toán chuyên nghiệp theo chuẩn mực chung, gây tranh cãi lớn nhất về USDT.

Lịch sử phân bổ dự trữ

Thông thường, doanh nghiệp công bố báo cáo tài chính/báo cáo kiểm toán 4 lần/năm. Tuy nhiên, sau báo cáo kiểm toán đầu tiên năm 2017, các báo cáo tiếp theo của USDT lại không đều đặn, nội dung công khai không toàn diện. Trước 2021, chỉ công bố tổng quỹ mà không nêu rõ quỹ đầu tư vào đâu; đến sau 30/06/2021, báo cáo mới minh bạch chi tiết hơn.

Biểu đồ phía trên cho thấy tỷ trọng thương phiếu giảm, vốn đầu tư ổn định và trái phiếu Kho bạc Mỹ tăng liên tục.

Việc tăng giao dịch tái mua đảo ngược quý II xuất phát từ chính sách tiền tệ chặt chẽ của Fed, nhằm “hút” dòng tiền dư thừa khỏi thị trường.

Tranh cãi & rủi ro

USDT là stablecoin lớn nhất thị trường, nhưng vấp phải nhiều thách thức, tranh cãi và rủi ro cả bên trong lẫn bên ngoài.

Bị cáo buộc thiếu minh bạch

Tất cả bang tại Mỹ đều có cơ quan quản lý stablecoin. NYDFS đã đưa ra 3 quy định chính năm nay: quy đổi, yêu cầu dự trữ và kiểm toán độc lập. Tether phủ nhận cáo buộc thiếu minh bạch, thuê nhiều bên thứ ba kiểm toán, cam kết công khai thông tin đầy đủ trên website. Tuy nhiên, nhiều người vẫn nghi ngờ Tether mà không kiểm chứng thông tin.

Tether đã đăng ký giấy phép lưu thông tại Wyoming (bang dân số thấp nhất Mỹ) để USDT vận hành thuận lợi. Tether cũng đăng ký MSB dưới sự giám sát của FinCEN, mặc dù việc tuân thủ không thực sự nghiêm ngặt.

Sách trắng Tether công bố tỉ lệ dự trữ 1:1, song Deltec Bank & Trust Limited—đơn vị quản lý quỹ Tether—lại khẳng định tỷ lệ này không đúng thực tế; từ 01/2020 đến 09/2020, tổng tài sản Tether chỉ tăng 600 triệu USD, còn lượng USDT phát hành tăng gần 5.4 tỷ USD.

Tháng 3/2019, Tether bị chỉ trích vì thay đổi điều khoản người dùng, đa dạng hóa công cụ tài chính chứ không chỉ USD. Nhà đầu tư lo ngại vì Tether không giữ cam kết, rủi ro đầu tư tăng.

Điều ít người biết là không thể gửi hàng chục tỷ USD vào ngân hàng thông thường. CTO Tether cho biết ngân hàng luôn yêu cầu phải đầu tư vào tài sản khác. Như vậy, đa dạng hóa dự trữ là yêu cầu hệ thống tài chính—không phải chủ ý sinh lời của Tether.

Phố Wall bi quan về USDT

Tháng 8/2022, tài sản của Tether đạt khoảng 67.7 tỷ USD—nghĩa vụ nợ là 67.5 tỷ USD, không bị cáo buộc thế chấp quá mức. Phố Wall cảnh báo nếu dự trữ giảm 0,3%, sẽ xảy ra làn sóng rút tiền.

Ardoino (CTO Tether) lập tức phản hồi: hiện không có vấn đề gì với việc quy đổi tài sản, Tether sẽ không lặp lại thất bại của Terra. Quyết định hủy 10 tỷ USDT giữa tháng 6 vẫn tiếp tục thực hiện, cho thấy tình hình Tether ổn định, không đối mặt nguy cơ mất thanh khoản.

Bán khống USDT

Do UST thất bại tháng 5 và suy thoái kinh tế toàn cầu, cùng việc Fed tăng lãi suất, giá trị thị trường tài chính thế giới giảm sút.

Đến thời điểm hiện tại, vốn hóa USDT giảm 16 tỷ USD so với mức đỉnh 83.1 tỷ tháng 5, khiến nhà đầu tư sử dụng Genesis Global Trading (công ty môi giới crypto) để bán khống USDT, đẩy giá USDT xuống thấp có thời điểm chỉ còn 0,94 USD.

Bên cạnh đó, Curve 3pool—pool thanh khoản gồm USDC, USDT và DAI—mất cân bằng nghiêm trọng, tỷ lệ USDT lên tới 64,9%, không còn lợi thế khi quy đổi sang USDT.

Nguồn: Curve

Nguồn: Dune

Tuy nhiên, USDT đã vượt qua khủng hoảng và nhanh chóng phục hồi tỷ giá 1:1.

Thách thức từ các đối thủ mới nổi

Xét về vốn hóa, USDT và USDC lần lượt đứng thứ ba và tư, nhưng USDC không thua kém quá xa.

USDC sở hữu dự trữ mạnh cho thế chấp vượt mức, công bố báo cáo dự trữ minh bạch định kỳ, đảm bảo thanh khoản. Kể cả thị trường gấu, vốn hóa USDC vẫn đạt đỉnh mới. Nhiều nhà phân tích dự báo USDC sẽ vượt USDT trở thành stablecoin lớn nhất vào cuối năm 2022 (theo Arcane).

USDT hồi sinh

Phân quyền & trật tự thị trường

Tháng 8/2022, Bộ Tài chính Hoa Kỳ đưa các địa chỉ Tornado Cash vào danh sách kiểm soát SDN của OFAC, gọi đây là “đe dọa an ninh quốc gia”. Dự án DeFi đầu tiên bị xử phạt, mọi địa chỉ liên quan đều bị chặn.

Các quy định chính phủ đã xuất hiện trong thế giới crypto, nhằm áp đặt hệ thống quản lý tập trung. Nhiều sàn DeFi và sàn tập trung như dYdX, Uniswap, Aave, Kraken buộc phải chặn tài khoản từng liên quan Tornado. Circle (phát hành USDC) đóng băng 44 địa chỉ tương tác với Tornado Cash.

Tether tuyên bố sẽ không đóng băng các địa chỉ liên quan Tornado Cash nếu chưa có yêu cầu chính thức. Việc đóng băng sớm có thể gây xáo trộn thị trường và thiệt hại cho các nỗ lực quản lý toàn cầu.

Nhiều cộng đồng, nhà đầu tư đánh giá cao động thái này—thậm chí chuyển đổi USDC sang USDT để ủng hộ. Trong một tháng, khoảng 1.6 tỷ USD chuyển từ USDC sang USDT, vốn hóa USDC giảm 2,4% (tương đương 1.3 tỷ USD), vốn hóa USDT tăng 2,59%.

Nguồn: CoinMarketCap

Thay đổi phân bổ dự trữ & báo cáo chứng minh dự trữ hàng tháng

Đáp ứng kỳ vọng nhà đầu tư, tháng 7 vừa qua Tether và BDO International (Ý) công bố phát hành báo cáo dự trữ hàng tháng, đảm bảo minh bạch.

Tether giảm tỷ trọng thương phiếu, tạo môi trường đầu tư lành mạnh hơn. Theo báo cáo tháng 8, lượng thương phiếu giảm 58%, còn 8.5 tỷ USD so với 20 tỷ USD quý trước.

Ardoino xác nhận Tether sẽ giảm thương phiếu xuống 0 vào cuối tháng 10.

Phục hồi lưu thông

Sau khi đạt đỉnh tháng 5, USDT xuất hiện dấu hiệu hồi phục. Biểu đồ bên dưới cho thấy lần đầu USDT được phát hành mới sau ba tháng, vốn hóa tăng 0,85% (560 triệu USD). Mức tăng dù nhỏ nhưng đã kích thích lưu thông thị trường.

Nguồn: CoinMarketCap

Kiểm thử từ thị trường

Ardoino khẳng định Tether xử lý lưu thông vốn lớn chưa từng thất bại. Tether từng xử lý rút tiền gần 7 tỷ USD trong 48 giờ (hơn 10% dự trữ), và rút 16 tỷ USD trong một tháng (19% dự trữ). Ngân hàng truyền thống khó đạt được như vậy—như trường hợp Lehman Brothers. Tether đủ sức vượt qua mùa đông thị trường và duy trì vị thế stablecoin số 1.

Kết luận

Sau cú sập UST tháng 4/2022, khủng hoảng thanh lý dây chuyền gây hoảng loạn và bán tháo. USDT trở thành tâm điểm, giá bị bán dưới 1 USD, dẫn tới lệch mệnh giá ngắn hạn.

Ngay cả khi đối mặt thanh khoản khổng lồ, Tether vẫn xử lý dễ dàng 15 tỷ USD rút tiền. Lo ngại về việc USDT lệch giá USD bị thổi phồng quá mức. Là stablecoin lâu đời và phổ biến nhất, bất chấp khủng hoảng, tranh cãi, USDT vẫn hoàn thành vai trò cốt lõi: xử lý rút tiền.

Tham vọng của Tether vượt xa việc xây dựng stablecoin USD—tạo thị trường ngoại hối lành mạnh hơn. Crypto có tính ngang hàng, dễ tiếp cận nên USDT phục vụ hiệu quả người dùng tại các nước đang phát triển ở châu Á, châu Phi, Mỹ Latinh.

Về nghi vấn dự trữ tài sản, Tether đã công khai phản hồi trong các báo cáo, đồng thời nhờ S&P Global Ratings, Moody’s, Fitch Ratings kiểm toán toàn diện. Các nghi ngờ nên xem xét kỹ báo cáo công khai của Tether.

Những quan ngại về USDT trên thị trường tạo cơ hội cho các stablecoin khác như USDC và DAI phát triển. Dù USDT vẫn dẫn đầu, thị trường đã có sự đa dạng hóa, giúp nhà đầu tư giảm rủi ro từ hiện tượng lệch giá.